موسيقي مقامي کردهای خراسان يكي از پوياترين انواع موسيقي ايران محسوب مي‌شود. شمال خراسان داراي يكي از غني‌ترين و قديمي‌ترين فرهنگ موسيقي و يكي از مهمترين پايگاه‌هاي موسيقي کردی به خصوص موسيقي مقامي است. موسيقي مقامي کردهای خراسان نوعي از موسيقي است كه سازها و آوازهای آن منحصر به فرد بوده و سبك خاص خودش را دارد که بسيار ممتاز است.
بنا به نظر كارشناسان، فرهنگ غني موسيقي کردهای خراسان با زواياي پيدا و نهان زندگي مردم گره خورده و در آن عشق، اسطوره، عرفان، حماسه، تاريخ، غم، شادي و حتي طنز و فكاهي تبلور عيني دارند. هنرمند حوزه موسيقي کردی در خراسان، با توان و ظرافتي كه درخور طبع نازك‌انديش اوست، مقصود خود را منتقل مي‌كند."زهره و طاهره"، "دوست محمد و آي جمال"، "كرم و اصلي‌خان"، عشق را روايت مي‌كنند. "جه جوخان" و "سردار ئه وه ز خان"، حماسه تاريخ ملیت کورد خراسان را مرور مي‌كنند و سيماي اسطوره‌اي مردان دلیر، باشهامت ونام‌آور را به تصوير مي‌كشند، که بدخواهان حکومتی زمان خویش را در منطقه به زانو کشیده اند. با "تورغه"، "نوايي و هرايي" آرامش، عشق و عرفان تداعي مي‌شود، و با "لو"، "ئه لێ مه زار" و "ئه لێ ياره"، غم و اندوه گذشته برمردمان کورد این دیار حكايت مي‌شود. با "لاري لاري"، "چپه راسته" و "چو"(رقص چوب) وجد و شادي به اوج مي‌رسد.لوطي‌های کورد نيز با نقاليهاي موزيكال، حقايق اجتماع خود را به طنز مي‌كشند. تنبور و کمانچه درخراسان یکی از سازهای كهن کردی این دیار است. شعرا و عرفاي کورد اين منطقه زبان موسیقی را براي انتقال و بيان مقاصد و احساسات خويش به كار مي‌برند. هجران و فشارهاي تاريخي وارد آمده بر کوردهای خراسان، تاثير مستقيمي بر موسيقي اين خطه داشته، به گونه‌اي كه در موسيقي اين دیار هم ملودي و اشعار رزمي و حماسي، و هم سوگ آوا و سوگنامه وجود دارد. مقامهايي مانند "اله مزار، دو قرسه، اناركي و هراي" اشاره به قتل و غارت و حوادث پرسوز و گداز در آوارگي کوردها به این منطقه دارد.البته بسياري از آهنگ‌هايي كه در خراسان، زماني براي سوگ اجرا مي‌شده، پس از گذشت زمان، آرام آرام تغيير يافته و از آنها به عنوان آهنگهاي شاد و پرهيجان رقص نيز استفاده مي‌شود. اين مساله مي‌تواند گوياي اين موضوع باشد كه انواع مختلف موسيقي و از جمله موسيقي و حركات موزون و رقص در ارتباط با شرايط زيست، امور سیاسی حاکم و واقعيت‌هايي است كه مردم هر منطقه در معرض آنها قرار داشته و یا می گیرند، به‌عنوان مثال آهنگهاي "واي واي رشيدخان" كه زماني براي سوگ استفاده مي‌شده امروز به عنوان يك آهنگ شاد اجرا مي‌شود. چگونگي زندگي كردهاي شمال خراسان و کوچ اجباری آنها به این منطقه است كه باعث شده موسيقي و رقص‌هاي اين خطه داراي پشتوانه‌اي از رزم و سوگ و ناله باشند. موسيقي كردي شمال خراسان را از طریق تبلیغات خلط دار رسانه های حاکمین در منطقه، گاهأ موسيقي "كرمانجي" نيز مي‌گويند[( البته کرمانجی یکی از لهجه های زبان بسیارغنی و بغایت شیرین کردی است که کوردها در خراسان، ارومیه و آذربایجان غربی، سوریه، ترکیه، و مناطق بارزان، بادینان(مثل شهرهای دوهوک، زاخو،...) در عراق و همچنین کوردهای منطقه قفقاز، به این لهجه صحبت می کنند]. ملت کورد که بواسطه تبلیغات سوء و شرارتهای حاکمین ظالم در طول تاریخ، شقاوتمندانه مورد انفصال و انشقاق قرار گرفته اند، با هر لهجهء کوردی ( کرمانجی، سورانی، زازاکی، هورامی) که صحبت کنند و درهر دیار که باشد قلب آنان در کنار یکدیگر و برای همدیگر می تپد. بخشي از موسيقي کردی شمال خراسان، موسيقي كوهپايه‌اي است كه اين نوع موسيقي توام با فرياد است. در كنار اين موسيقي، موسيقي جلگه و دشت نيز هست كه ملايم‌تر و دروني‌تر است. هنرمندان کورد موسيقي مقامي خراسان معمولأ شامل عاشق ها، بخشي‌ها و لوطي‌ها می باشد. عاشق‌ها قديمي‌ترين هنرمندان کورد خراسان هستند كه سازهاي سورنا، دهل، قشمه، كمانچه، نی و دايره را مي‌نواخته‌اند و از رقصندگان بزرگ و شهیر کردهای خراسان محسوب مي‌شوند. بخشي‌ها نوازندگان دوتار، آوازخوان و داستانسرا بوده‌اند و در روايتي عاميانه، بخشی فردي استثنايي است كه خداوند به او چنین موهبتي بس کاری، موثر و لذت آفرین عطا فرموده است. لوطي‌ها در واقع پيام‌رسانان جامعه کردی خود بوده‌اند كه وسيله آنها يك دايره بوده كه آهنگهاي رقص را مي‌خوانده‌اند يا مي‌نواخته‌اند و آنان نيز مانند عاشق‌ها در قديم حق انتقاد داشته‌اند و دايم در سفر بوده‌اند که امروزه نای این بیان را از آنان گرفته اند. لوطي‌ها معمولأ ناقلان اخبار و وقايع تاریخی ملیت خود بوده اند. امروز در شمال خراسان لوطي‌ها كمتر ديده مي‌شوند و اين گروه تقريبا از بين رفته‌اند.يكي ديگر از ويژگيهاي موسيقي مقامي کردهای خراسان تنوع شگرف آن است كه امتزاج و همسويي آن با موسيقي مقامي دیگر گویشها در شمال خراسان تنوعي كم‌نظير را در مجموعه موسيقي مقامي ناحيه موجب شده است.امروزه نيز گاهأ بزرگان و استادان برجسته موسيقي کردی خراسان با لباسهاي محلي خاص خود، در جشنواره‌ها و برنامه‌هاي استاني و كشوري و شاید خارجي حاضر مي‌شوند، و طنين فرهنگ بسیار غنی و كهن خود را با نواهاي اصيل کردی كه ميراث گرانبهاي اين منطقه است به گوش همگان مي‌رسانند. برگزاری جشنواره آواهای کردی و نواهاي موسیقی آنان، توسعه و ترويج اين هنر و حفظ آن را به ارمغان دارد، و همچنین اعزام هنرمندان کورد به جشنواره‌هاي ديگر استانها، یا کشورها مستوجب آشنایی بیشتر مردم به هنر و هنرنمایی کوردهای خراسان است. خوشبختانه نسل جوان نيز وارد اين حوزه شده كه خود موجب ماندگاري و تداوم موسيقي مقامي کردهای این دیار مي‌شود. بواسطه مسائل داخل کشوری،آمار دقيقي از افرادي كه در زمينه موسيقي کردی در خراسان فعاليت مي‌كنند در دست نيست.
انجمن فرهنگی و مدنی کردهای خراسان
انجمن فرهنگی و مدنی کردهای خراسان
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر